Informacje ogólne
Zapraszamy Cię do przeżycia jednego z najbardziej spektakularnych zjawisk astronomicznych – całkowitego zaćmienia Słońca! W sierpniu 2026 roku Hiszpania stanie się najlepszym miejscem, by podziwiać to niezwykłe wydarzenie.
Głównym punktem programu jest oczywiście obserwacja całkowitego zaćmienia Słońca. Ze względu na charakterystykę zaćmienia i uśrednione warunki pogodowe, zaćmienie będziemy mogli obserwować w środkowej części Hiszpanii w okolicach Sorii lub Burgos (68-78% szans na czyste niebo). W rejonie miejscowości Burgos, zaćmienie rozpocznie się 19° nad horyzontem, a fazę maksymalną zaobserwujemy na wysokości +8°.
Dodatkowo planujemy zwiedzanie malowniczych miasteczek i miast Kraju Basków, degustacje lokalnych przysmaków i win oraz relaks na słonecznych plażach wybrzeża. Na pewno będą to Bilbao, Pampeluna, Saragosa, Soria, Burgos. Pod okiem ekspertów astronomii będziesz mieć szansę nie tylko zobaczyć zaćmienie, ale także dowiedzieć się, co czyni to zjawisko tak niezwykłym.
Zarezerwuj miejsce już dziś i doświadcz tego, co czeka nas tylko raz na kilka lat!
Dla kogo ten wyjazd?
Poszukujemy ludzi chcących zaobserwować ta wyjątkowe zjawisko i są otwarci na nowe doświadczenia. Nie bierzemy ze sobą maruderów, nudziarzy, którzy by mogli innym zepsuć taki wyjazd.
Wyprawa będzie opierać się o zwiedzanie północno-środkowej części Hiszpanii zwiedzając przez około 7 dni najciekawsze miejsca tego regionu. W międzyczasie zaobserwujemy całkowite zaćmienie Słońća, które będzie jednym z wielu punktów programu.
Termin
Wielka Wyprawa PTMA na całkowite zaćmienie Słońca odbędzie się w okolicach 9-16 sierpnia 2026. W tej chwili nie ma możliwości rezerwacji lotów, hoteli czy samolotów. Możliwość taka nastąpi w okolicach lipca/sierpnia 2025 roku.
Warunki pogodowe
Letni klimat Hiszpanii (oraz bardzo małej części Portugalii) to taki, w którym dominuje Słońce, a procent możliwego nasłonecznienia w sierpniu (odsetek słonecznych godzin między wschodem a zachodem Słońca) wynosi na ogół około 70% wzdłuż większości trasy zaćmienia. Zachmurzenie nie jest jednak równomiernie rozłożone, ponieważ niektóre części kraju są bardziej podatne na tworzenie się chmur niż inne. Podróżnicy planujący obserwację zaćmienia znajdą dużą wartość w zwracaniu uwagi na niuanse hiszpańskiej klimatologii i topografii.
Oglądanie zaćmienia w Hiszpanii jest utrudnione przez niskie położenie Słońca – jedynie 10 stopni nad horyzontem na północnym wybrzeżu i zaledwie 4 stopnie nad Morzem Balearskim w momencie całkowitego zaćmienia. Widok na Słońce musi być wyraźny na linii horyzontu, niezależnie od tego, co może znajdować się w pozostałej części nieba. W późniejszych częściach trasy zaćmienia należy uważać, aby uniknąć wzgórz wzdłuż horyzontu lub niefortunnie położonych lasów.
Półwysep Iberyjski ma zróżnicowaną topografię, na którą wzdłuż trasy zaćmienia składają się trzy pasma górskie, dwie wyniesione centralne równiny, dolina rzeki oraz dwie niziny przybrzeżne. Na północy Kordyliera Kantabryjska blokuje wilgoć z Zatoki Biskajskiej, zatrzymując ją na przybrzeżnych nizinach i zapobiegając jej przedostawaniu się do centralnej części półwyspu. W barierze znajdują się luki, głównie po północnej stronie centralnej linii, między Bilbao a Burgos, jednak nawet tam inwazja wilgoci jest zazwyczaj spowalniana przez wysokości wynoszące 1000 m na północny wschód od Burgos.
W centralnej Hiszpanii trasa zaćmienia przechodzi przez znacznie bardziej skomplikowany krajobraz. Po północnej stronie centralnej linii cień pada głównie na niziny dorzecza rzeki Ebro. Na południu przecina Mesetę Centralną, wyniesioną równinę o wysokości 600-700 metrów, podzieloną na część północną i południową przez Sierra de Guadarrama, pasmo górskie położone na północ od Madrytu. Sierra jest zazwyczaj około 1000 m wyższa od Mesety, ale osiąga 2400 m n.p.m. w swoim najwyższym punkcie.
Sistema Ibérico zaczyna się na południowy wschód od Burgos i zakrzywia na południe, początkowo po północnej stronie centralnej linii, ale następnie rozciąga się na prawie całą południową stronę trasy, gdy zbliża się do wybrzeża Morza Śródziemnego. Jest to przypadkowa kolekcja co najmniej siedmiu mniejszych pasm górskich i masywów, oddzielających Mesetę od dorzecza rzeki Ebro na północy oraz od wybrzeża Morza Śródziemnego na wschodzie. Szczyty w Sistema Ibérico są umiarkowane, osiągając około 2300 m.
Chmury i pogoda w Hiszpanii
Wszystkie te nierówności terenu mają wpływ na klimat związany z chmurami na Półwyspie Iberyjskim. Na grafice widzimy ogólne zarysy terenu odwzorowane w układzie chmur. Żółte odcienie, oznaczające większe zachmurzenie, przeważnie znajdują się nad wyniesionymi obszarami, podczas gdy niebieskie odcienie rozciągają się nad niższymi terenami dolin Mesety i doliny rzeki Ebro. Różnice w ilości chmur są stosunkowo niewielkie, gdy trasa zaćmienia przekracza Kordylierę Kantabryjską, szczególnie wzdłuż centralnej linii, która przechodzi między obszarami o dobrej i złej pogodzie, ale utrzymuje się na poziomie około 35 procent zachmurzenia.
Pasma górskie zmuszają powietrze do wznoszenia się, co powoduje jego ochładzanie i kondensację, tworząc chmury. W Hiszpanii góry są pokryte ciemnymi lasami, które pochłaniają światło słoneczne, szybko się nagrzewają pod letnim Słońcem i rozwijają konwekcyjne chmury, gdy atmosfera jest wystarczająco niestabilna. Lokalizacje tych lasów o niskim albedo można zobaczyć na poniższym zdjęciu, który również pokazuje, jak zaczynają się rozwijać konwekcyjne chmury nad niektórymi ciemniejszymi obszarami.
Kordyliery Kantabryjskie są najwyższe po południowej stronie trasy i wzdłuż linii środkowej zaćmienia, ale stopniowo opadają w kierunku północnej granicy, co pozwala atlantyckim chmurom i pogodzie przesuwać się dalej w głąb lądu, aż do Logroño i Pampeluny, prawie docierając do Burgos. Topografia gór pokazuje się w różnicach między zachmurzeniem po północnej stronie a wzdłuż linii środkowej na Wykresie 2: wzdłuż linii środkowej (środkowy wykres) zachodzi nagłe przejście od zachmurzenia do słonecznej pogody, ale na północnej granicy (górny wykres) przejście jest bardziej stopniowe, ponieważ niższe elewacje pozwalają wilgoci przedostawać się w głąb lądu.
Chmury nad północnym wybrzeżem pochodzą z różnych źródeł. Najczęściej jest to nagromadzenie chmur typu stratus i stratocumulus, które są napędzane na zbocza gór przez północne wiatry. Czasami chłodne fronty przetaczają się w głąb lądu z Zatoki Biskajskiej, zatrzymując się na Kordylierach, zanim przelgną przez szczyty na Mesety. Chmury konwekcyjne, w tym duże burze, tworzą się w słoneczne, ale niestabilne dni (zazwyczaj za chłodnym frontem), rozpraszając na wyższych poziomach atmosfery resztki chmur. Oprócz chmur, chłodny ocean przynosi temperatury średnio o kilka stopni niższe niż na reszcie trasy zaćmienia na Półwyspie Iberyjskim, a deszcz pada dwa do czterech razy częściej w tym miesiącu.
Analiza zdjęć satelitarnych z lat 2001–2022 pokazuje, że zaćmienie byłoby łatwo widoczne wzdłuż północnego wybrzeża tylko 10 razy 12 sierpnia; w pozostałe 9 dni zaćmienia nie można byłoby zobaczyć. W pozostałych przypadkach wynik byłby niepewny, zależny od lokalnych warunków.
Po przekroczeniu Kordyliery Kantabryjskiej trasa zaćmienia przyjmuje charakter dwulicowy, jak doktor Jekyll i pan Hyde. Gdziekolwiek trasa przecina zalesione tereny, poziom zachmurzenia rośnie; na bardziej płaskich i niższych obszarach maleje. Na grafice przedstawiającej uśrednione zachmurzenie nad Sistema Ibérico widoczne są jako blady żółty pas od Logroño do wybrzeża na północ od Walencji. W połowie drogi blady pomarańczowy „palec” większego zachmurzenia rozciąga się na południowy zachód od Soria, niemal do Plasencii, przechodząc na północ od Madrytu. Ten „palec” oznacza wpływ Sierra de Guadarrama i jest najbardziej zauważalny na dolnym wykresie, gdzie zwiększa zachmurzenie o około sześć procent w skali miesięcznej. Mieszkańcy Madrytu często uciekają w góry Sierra de Guadarrama, aby uniknąć letnich upałów miasta lub zorganizować piknik, ale znalezienie odpowiedniego miejsca do obserwacji zaćmienia może wymagać eksploracji, ponieważ góry te są gęsto zalesione i mają dobry widok na nisko położone wieczorne Słońce tylko od strony północnej.
León, Burgos i Valladolid to trzy główne destynacje w północnej dolinie Mesety Centralnej, gdzie według statystyk w Tabeli 2 średnia ilość słonecznych godzin w sierpniu wynosi od 68 do 78 procent. Codzienne obrazy z satelitów na orbitach polarnych od 2001 roku sugerują, że zaćmienie byłoby łatwo widoczne w 17 z 21 dni. W południowej dolinie Madryt, Cuenca i Guadalajara znajdują się w najbardziej słonecznej strefie.
Być może najbardziej skomplikowanym regionem do obserwacji zaćmienia są różne pasma górskie Sistema Ibérico. Krajobraz oferuje spektakularne widoki na zachodzące Słońce, ale mapa zachmurzenia sugeruje pewną ostrożność, szczególnie ze względu na niską wysokość Słońca podczas zaćmienia. Kolory na grafice zachmurzenia mogą zapowiadać niekorzystne warunki w górach, ale rzeczywiste pomiary wskazują, że zachmurzenie w obszarze między Soria a Logroño wynosi od 35 do 45 procent – całkiem przyzwoite wyniki. Pomiary powierzchniowe słonecznych godzin w sierpniu pokazują średnią na poziomie 67 procent w Logroño i 73 procent w Soria. Różnica w zachmurzeniu między najlepszymi a najgorszymi miejscami w centralnej Hiszpanii nie jest duża – zazwyczaj wynosi mniej niż 10 procent.
Jedne z najlepszych warunków do obserwacji zaćmienia znajdują się na równinie zalewowej rzeki Ebro, w okolicach Huesca i Saragossy. W sierpniu zachmurzenie jest tutaj rzadkością: Saragossa ma największy procent możliwego nasłonecznienia w regionie. Środkowa część tego regionu cieszy się klimatem, w którym poziom zachmurzenia spada poniżej 30 procent – warunki porównywalne do tych na centralnych Mesetach – pod warunkiem, że obserwator unika wybrzeża w pobliżu Tarragony. Okolice między Saragossą a Huescą mają szczęście w obrazach satelitarnych, ponieważ region ten jest często wolny od chmur, gdy wszędzie wokół są one obecne. Analiza codziennych obrazów pokazuje, że w Saragossie zaćmienie byłoby łatwo widoczne w 18 z 21 lat. Choć istnieje pewien kompromis w postaci krótszego trwania zaćmienia i niższej wysokości Słońca, ten region będzie atrakcyjnym miejscem do oczekiwania na całkowite zaćmienie i fascynujące, nisko położone zaćmienie.
W miarę jak trasa zaćmienia zbliża się do Morza Balearskiego, przecina niskie pasmo wzgórz i schodzi na równiny przybrzeżne. Chmury w tym miejscu są najczęściej konwekcyjne, zasilane pobliską wilgocią morską. Wilgoć przesuwająca się w głąb lądu szybko napotyka wschodnie grzbiety Sistema Ibérico, gdzie rosnąca topografia sprzyja tworzeniu się chmur.
Zachmurzenie na Balearach jest najmniejsze na wybrzeżach, szczególnie po zachodniej stronie, zwróconej w stronę zachodzącego Słońca. Wyżej położone tereny wewnętrzne są często pokryte chmurami kłębiastymi po południu, ale chłodne bryzy na wybrzeżu hamują ich rozwój na kilka kilometrów w głąb lądu. Przy tak niskim kącie obserwacji Słońca niebo musi być bardzo czyste, co nie zawsze jest pewne. Oczywiście nagrodą może być spektakularne zaćmienie, tuż nad horyzontem, prawdopodobnie z owalnym (jak piłka futbolowa) tarczą Słońca i czerwonawą koroną, zaledwie 2,5 stopnia nad horyzontem. Jeśli się uda, wrócisz do domu z wyjątkowym zdjęciem na całe życie. Przeszłe zdjęcia satelitarne sugerują, że masz około 75 procent szans na sukces.
Układy pogodowe
Trasa zaćmienia przecina Hiszpanię między szerokościami geograficznymi 44 a 39, przez co jest pod wpływem przejściowych wyżów i niżów strefy umiarkowanej oraz towarzyszących im frontów ciepłych i zimnych. Te układy tracą część swojej intensywności podczas przekraczania barier górskich, szczególnie gdy nadchodzą z północnego zachodu, ale w większości przypadków chmury średniego i wysokiego poziomu przemieszczają się nad górami bez większych przeszkód. Po dotarciu na półwysep te systemy sprzyjają rozwojowi chmur konwekcyjnych. Całkowicie zachmurzone niebo jest rzadkością w takich okolicznościach, ale niska wysokość Słońca podczas zaćmienia sprawia, że nawet cienkie chmury są istotne.
Nad Mesetami chmury konwekcyjne często formują się późnym rankiem i po południu. Najwcześniejsze i najbardziej intensywne formacje chmur pojawiają się na zboczach i szczytach gór. Gdy chmura rozwija się nad górami, zazwyczaj rozprzestrzenia się na niżej położone obszary, powodując dalszy rozwój konwekcji, co stanowi wyzwanie dla obserwatorów zaćmienia. Hiszpania nie jest wolna od silnych burz i dużych wybuchów konwekcyjnych, podobnych do tych, które występują w Stanach Zjednoczonych, a te układy nie ograniczają się tylko do stoków górskich. Równiny Meset rozkwitają tymi formacjami, kiedy tylko obecne są wilgoć i niestabilność, a ich przewidywalność jest ograniczona.
Zaćmienia przy zachodzie Słońca widziane ze stoków mogą stanowić oszałamiający widok dla obserwatora, ale tacy widzowie znajdują się w niepewnej sytuacji, licząc na to, że rozwój chmur kłębiastych nie przerodzi się w deszcz lub burzę zasłaniającą Słońce. Spadająca temperatura w miarę zbliżania się zaćmienia osłabi część energii napędzającej rozwój chmur, ale tylko najmniejsze z nich znikną; większe chmury konwekcyjne będą się rozwijać po zachodzie Słońca i w godzinach wieczornych. Prawdopodobnie dobrym pomysłem będzie unikanie terenów leśnych, jeśli prognoza na dany dzień nie jest korzystna.
Oprócz układów pogodowych sprzyjających tworzeniu się chmur i niestabilności, letnia Hiszpania bywa od czasu do czasu nękana przez silne wiatry południowe, które przynoszą saharyjski pył i ekstremalnie niską wilgotność na półwysep. Takie „calimy” dotykają najbardziej południowe regiony, czasem zabarwiając niebo na pomarańczowo i ograniczając widoczność do bardzo niskich wartości. Inną formą calimy, która staje się coraz bardziej powszechna, jest mgła tworzona przez pożary lasów. Obserwatorzy musieliby znajdować się stosunkowo blisko pożaru, aby zasłonić widok zachodzącego Słońca, ale jeśli dym jest rozległy, widoczność zaćmienia może być pogorszona.
Opis na podstawie strony eclipsophile.com
Lot
Prawdopodobnie jako nasz główny lot traktujemy przelot na trasie Warszawa - Bilbao - Warszawa. Z tego lotu zapewne skorzysta większość uczestników.
Koszty wyjazdu
Koszt wyjazdu wynosi ? zł./osobę.. Koszt wyjazdu zostanie podany w momencie dokonania rezerwacji hotelów i samochodów.
W cenie zawarto:
● zakwaterowanie w hotelach
● opieka doświadczonego przewodnika podczas całej trasy przejazdu;
● wynajem samochodu osobowego premium typu SUV (minimum Renault Captur/Volkswagen T-Roc lub podobny);
● ubezpieczenie kosztów leczenia, asisstance i ochronę i pomoc prawną - 30 000 euro;
● zabezpieczenie medyczne (apteczka, lekarz na telefon w Polsce);
● pomoc w odprawie i na lotnisku, również w wypożyczeniu samochodu;
● program pobytu w wersji elektronicznej ze względu na możliwe zmiany w programie;
● ubezpieczenie transportu awaryjnego związanego ze zdrowiem do kraju zamieszkania – bez ograniczeń;
● ubezpieczenie od następstwa nieszczęśliwych wypadków - 15 000 zł.;
● koszty ratownictwa - 7.000 euro;
● uwzględnienie choroby przewlekłej (wykrytej lub niewykrytej);
● ubezpieczenie bagażu: 1 000 zł.;
Uwaga. Każdy uczestnik powinien posiadać przy sobie kartę EKUZ wydawaną przez NFZ.
Cena nie zawiera:
● biletu lotniczego;
● dodatkowych bagaży;
● ubezpieczenia samochodu (rozliczane indywidualnie dla każdego samochodu);
● wyżywienia;
● paliwa do samochodu (rozliczane indywidualnie dla każdego samochodu).
W Wyprawie mogą brać udział wyłącznie osoby dorosłe (urodzone przed 9 sierpnia 2008).